Σε μία ακόμη άκρως προκλητική κίνηση, η οποία έρχεται λίγες ημέρες μετά την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, προχώρησε η Τουρκία. Με Navtex ανακοίνωσε ότι προχωρά σε γεωτρήσεις με το «Γιαβούζ», στα νοτιοδυτικά της Κύπρου, που θα ξεκινήσουν στις 18 Ιουλίου και υπολογίζεται να κρατήσουν 33 ημέρες. Η απόφαση του Ερντογάν για γεωτρήσεις μεταφράζεται ως απάντηση στην εξουσιοδότηση του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων να καταρτίσει λίστα με κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας.
Η νέα επιθετική κίνηση έρχεται ως «απάντηση» του σουλτάνου στην εξουσιοδότηση του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων στον ύπατο αρμοστή της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας Ζοζέφ Μπορέλ να καταρτίσει λίστα με κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας, στην περίπτωση που απειλεί κυριαρχικά δικαιώματα κρατών – μελών. Ταυτόχρονα πραγματοποιείται στον απόηχο της μυστικής τριμερούς συνάντησης που έγινε στο Βερολίνο την Δευτέρα και η οποία κατέδειξε ότι η γειτονική χώρα δεν σέβεται ούτε τον διάλογο.
Γερμανική πρωτοβουλία
Σύμφωνα με πληροφορίες του NEWPOST από το πρωθυπουργικό επιτελείο, η τριμερής συνάντηση έγινε με πρωτοβουλία της Γερμανίας που ασκεί την προεδρία της ΕΕ για το β´ εξάμηνο του 2020. Το ραντεβού ήταν αρχικά μεταξύ του συμβούλου Εξωτερικής πολιτικής της Άνγκελα Μέρκελ Γιαν Χέκερ και της διευθύντριας του διπλωματικού γραφείου του Κυριάκου Μητσοτάκη Ελένης Σουρανή και με πρόταση του Χέκερ προσκλήθηκε και ο εκπρόσωπος του Ερντογάν Ιμπραχίμ Καλίν.
Το μήνυμα της Μέρκελ ήταν εξαρχής ότι αυτό το εξάμηνο η προτεραιότητα της ΕΕ είναι η αντιμετώπιση των συνεπειών της ευρωπαϊκής οικονομίας που κλονίστηκε από την πανδημία και δεν θα ήθελε εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Η ελληνική πλευρά έθεσε τη σειρά προκλητικών ενεργειών της Τουρκίας με αποκορύφωση την μετατροπή σε τζαμί της Αγίας Σοφίας και την αποφασιστικότητα της ελληνικής πλευράς να υπάρξουν ευρωπαϊκές κυρώσεις.
Αυτοδιάψευση Τσαβούσογλου
Οι αντιδράσεις της Τουρκίας και της ΕΕ ήταν άμεσες και σε διαφορετική κατεύθυνση. Η «απάντηση» της Άγκυρας ήρθε λίγες ώρες μετά, από τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου ο οποίος και δημοσιοποίησε την μυστική συνάντηση σε μια προσπάθεια να πείσει την ευρωπαϊκή και διεθνή κοινότητα ότι η Τουρκία είναι υπέρ του διαλόγου. Την ίδια στιγμή αυτοδιαψεύστηκε. «Εάν ο Μπορέλ έλεγε «θα ήταν καλύτερα να μην είχε ανοίξει» (η Αγία Σοφία) θα το σεβόμουν» δήλωσε. «Εάν έλεγε «θα ήταν καλύτερα να έμενε μουσείο» και πάλι θα το σεβόμουν» συνέχισε. «Αλλά τη λέξη «καταδίκη» εμείς την απορρίπτουμε». Όσον αφορά τις άλλες ελληνοτουρκικές διαφορές, είπε ότι «εμείς συμφωνούμε για συνεργασία και διαμοιρασμό αλλά είμαστε εναντίον στη μονομερή επιβολή κυρώσεων». Σήμερα έγινε ένα ακόμη προκλητικό βήμα, η Άγκυρα ανακοίνωσε τη Navtex για την γεώτρηση στην κυπριακή ΑΟΖ.
Η λίστα Μπορέλ
Η θετική εξέλιξη για τις ελληνικές θέσεις ήταν ότι το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων που συνεδρίασε λίγες ώρες μετά την τριμερή συνάντηση, καταδίκασε την Τουρκία για την Αγία Σοφία και δεσμεύτηκε ότι στο έκτακτο συμβούλιο, στα τέλη Αυγούστου, θα συζητήσει τη δέσμη μέτρων κατά της Άγκυρας που θα έχει συγκροτήσει ο Μπορέλ. Ο ύπατος αρμοστής της ΕΕ για την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας αρχίζει διπλωματικό μαραθώνιο με τις κυβερνήσεις των «27» κρατών – μελών προκειμένου να καταλήξει σε μια συμβιβαστική λύση.
Η ελληνική κυβέρνηση ήδη έχει επεξεργαστεί και θα παραδώσει στον κ.Μπορέλ, έναν μακρύ κατάλογο μέτρων σε βάρος της Τουρκίας τα οποία θα είναι οικονομικά, διπλωματικά, νομικά κλπ. όπως αναφέρουν κυβερνητικές πηγές στο NEWPOST. Δεν θα γίνουν όλα αποδεκτά αλλά ο στόχος είναι η ΕΕ να στείλει ηχηρό μήνυμα στην Τουρκία ότι εάν τολμήσει να «τρυπήσει» ελληνική ΑΟΖ θα έχει σοβαρές συνέπειες.
Την ίδια στιγμή στο εσωτερικό ξέσπασε πολιτική αντιπαράθεση γιατί δεν ανακοινώθηκε η τριμερής συνάντηση από την κυβέρνηση. Η απάντηση ήταν ότι οι συναντήσεις υπηρεσιακών στελεχών δεν είθισται να ανακοινώνονται. Οι πληροφορίες του NEWPOST αναφέρουν ότι ο δίαυλος μεταξύ της κυρίας Σουρανή και του κ.Καλίν ήταν ανοιχτός πάντα. Ανακοινώθηκε η τηλεφωνική επικοινωνία του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, με τον τούρκο πρόεδρο, Ταγίπ Ερντογάν, που ήταν σε ανώτατο επίπεδο, στις 26 Ιουνίου, όπως ανέφεραν οι κυβερνητικές πηγές. Σε κάθε περίπτωση πάντως η κυβέρνηση θα ήταν καλό να ενημερώσει τα κόμματα για την τριμερή συνάντηση εφόσον το επιθυμούν αν και τα αποτελέσματα της ήδη έγιναν γνωστά.
Η Σύνοδος της 17-18
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης συναντήθηκε χθες στην Αθήνα με τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη για συντονισμό των ενεργειών τους στη Σύνοδο Κορυφής στις 17-18 Ιουλίου, που θα πραγματοποιηθεί για πρώτη φορά δια ζώσης, μετά την πανδημία.
Ο κ. Μητσοτάκης αναμένεται να θέσει μετ´ επιτάσεως όλη την γκάμα της κλιμακούμενης τουρκικής προκλητικότητας και να προειδοποιήσει για τον κίνδυνο στρατιωτικής εμπλοκής εάν η Τουρκία επιχειρήσει να κάνει γεωτρήσεις εντός της ελληνικής ΑΟΖ, στην Κρήτη, την Κάρπαθο, το Καστελόριζο κλπ. Το κρίσιμο ερώτημα που θα θέσει στους ηγέτες της ΕΕ είναι «πως αντιδρά η Τουρκία απέναντι στην ΕΕ και πώς η ΕΕ απαντά στην Τουρκία.»
Το κρίσιμο διακύβευμα έθεσε και ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ο οποίος αναφέρθηκε στο «παιχνίδι νέων δυνάμεων» που παίζεται στην Ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη περιοχή από την Τουρκία και την Ρωσία (αν και δεν τις κατονόμασε) στο οποίο η Ευρώπη πρέπει να επανακαθορίσει τον ρόλο της και τη θέση της, «χωρίς αφέλεια, χωρίς εφησυχασμό». «Η Μεσόγειος δεν μπορεί να οικοδομήσει διαρκή ειρήνη χωρίς εμάς, δεν μπορούμε να δεχτούμε το μέλλον μας να οικοδομηθεί από άλλες δυνάμεις» τόνισε.