Στις 24 Οκτωβρίου, ο Τζακ Μα, ιδρυτής της κινεζικής δημοφιλούς πλατφόρμας ηλεκτρονικού εμπορίου Alibaba, μίλησε σε μια συγκέντρωση στη Σαγκάη, η οποία χαρακτηρίστηκε ως «μια ανοιχτή, ρεαλιστική και διεθνής οικονομική πλατφόρμα υψηλού επιπέδου».
Σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Apple Daily» του Χονγκ Κονγκ, ο Μα, του οποίου η περιουσία ανέρχεται στα 48,2 δισεκατομμύρια δολάρια, αναφέρθηκε στον εαυτό του ως «ένας σχεδόν συνταξιούχος που μοιράζεται τις μη επαγγελματικές του απόψεις» και παραδέχτηκε ότι οι ιδέες του μπορεί να είναι «ανώριμες, ανακριβείς ή ακόμη και γελοίες». Όταν όμως αναφέρθηκε στην ανάγκη για μεταρρύθμιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος της χώρας, φαίνεται ότι ξεπέρασε τα όρια. Ο Μα έκανε έμμεση κριτική στις κινεζικές ρυθμιστικές αρχές ότι εμποδίζουν την καινοτομία και ότι οι κινεζικές τράπεζες υποφέρουν από μια «νοοτροπία ενεχυροδανειστή», δεδομένου ότι εξακολουθούν να βασίζονται σε ένα σύστημα «δεσμεύσεων και εγγυήσεων». Παρόλα αυτά πρόσθεσε, παλιά το ενεχυροδανειστήριο ήταν μια προηγμένη ιδέα. Αν δεν υπήρχαν οι δεσμεύσεις και οι εγγυήσεις, δεν θα είχαμε σήμερα χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς και η κινεζική οικονομία δεν θα είχε αναπτυχθεί με αυτόν τον τρόπο τα τελευταία 40 χρόνια».
Αυτή η ομιλία εξόργισε τα στελέχη του κόμματος και στις 2 Νοεμβρίου, ο Μα κλήθηκε από τις κινεζικές αρχές για ανάκριση. Την επόμενη μέρα, η κυβέρνηση απαγόρευσε την αρχική δημόσια προσφορά (IPO) ύψους 37 δισεκατομμυρίων δολαρίων του ομίλου Ant Financial, ενώ προηγουμένως είχε δώσει το «πράσινο φως». Μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου, οι ρυθμιστικές αρχές είχαν δώσει εντολή στην Ant Group να μειώσει τον κύκλο των δραστηριοτήτων της για να συμμορφωθεί με τους νέους κανόνες κατά των μονοπωλίων. Στα τέλη της περασμένης εβδομάδας, ο Μα αντικαταστάθηκε από ένα άλλο στέλεχος της Alibaba στο τηλεοπτικό του ριάλιτι, ενώ κανείς δεν τον έχει δει τους τελευταίους μήνες.
Γιατί δυσαρέστησε το κόμμα ο Τζακ Μα
Το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα ανέθεσε κατά κάποιο τρόπο στον Μα να προβάλλει μια σύγχρονη εικόνα των επιχειρηματιών της χώρας. Ωστόσο, είναι σαφές ότι το Κινεζικό κομμουνιστικό κόμμα δεν δέχεται καμία κριτική. Δεδομένης της επιβράδυνσης της κινεζικής οικονομίας και των αυξανόμενων γεωπολιτικών αντιξοότητων, το Πεκίνο ανησυχεί για τους συστηματικούς χρηματοοικονομικούς κινδύνους και το αυξανόμενο χρέος. Και όπως ανακάλυψαν οι τιτάνες των ακινήτων, της οικονομίας και της show-biz, η αφοσίωση είναι πάνω από όλα στην Κίνα του Τσινπίνγκ.
Η Μα θεωρείτο αλώβητος. Η εργασιακή ηθική του και το ταλέντο του να προβλέπει τις τάσεις της ψηφιακής οικονομίας, συνέβαλαν στο να γίνει ο πλουσιότερος άνθρωπο στην Κίνα. Ο Μα εμφανιζόταν συχνά με τους κορυφαίους ηγέτες της χώρας ενώ σε συνάντηση με τον Ντόναλντ Τραμπ τον Ιανουάριο του 2017, υποσχέθηκε να φέρει ένα εκατομμύριο θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ. «Ο Τζακ και εγώ θα κάνουμε σπουδαία πράγματα», είχε πει ο Τραμπ σε δημοσιογράφους εκείνη την εποχή.
Ο Μα απολάμβανε να είναι το επίκεντρο της προσοχής. Συμμετείχε σε συναυλίες ροκ ντυμένος σαν τον Μάικλ Τζάκσον και μάλιστα πρωταγωνίστησε σε μια ταινία kung fu. Αυτή η συμπεριφορά όμως, εξόργισε τα συντηρητικά μέλη του κόμματος και ίσως αυτό να ώθησε τις αρχές να στρέψουν την κοινή γνώμη εναντίον του. Όταν ο Μα υπερασπίστηκε την αυστηρή εργασιακή κουλτούρα «996» της Κίνας (9 π.μ. έως 9 μ.μ., έξι ημέρες την εβδομάδα), κατηγορήθηκε ως «ένας καπιταλιστής που ρουφά το αίμα των εργαζομένων».
«Ένας δισεκατομμυριούχος όπως ο Τζακ Μα, θα κρεμαστεί σίγουρα από έναν φανοστάτη», έγραψε κάποιος στο WeChat. Η ανάρτηση αυτή διαβάστηκε πάνω από 100.000 φορές και άρεσε σε 122.000 χρήστες. Ο Χαν Φούλινγκ, καθηγητής στο Κεντρικό Πανεπιστήμιο Οικονομικών του Πεκίνου, έγραψε στο Weibo ότι οι απόψεις του Μα για τα οικονομικά είναι «αδαείς και αλαζονικές».
Τον Σεπτέβριο του 2019, ο Μα αποχώρησε από την ηγεσία της Alibaba και αποφάσισε να ασχοληθεί με το φιλανθρωπικό έργο. Στην αρχή της πανδημίας, το Ίδρυμα Τζακ Μα έστειλε προστατευτικό εξοπλισμό για το νοσηλευτικό προσωπικό σε 150 χώρες, συμπεριλαμβανομένων 500.000 διαγνωστικών τεστ και ενός εκατομμυρίου μασκών στις ΗΠΑ. Άλλα έργα του περιλαμβάνουν την προώθηση της εκπαίδευσης στην Κίνα και της επιχειρηματικότητας σε ολόκληρη την Αφρική.
Ένα μήνα πριν από την ομιλία του στη Σαγκάη, το Κινεζικό κομμουνιστικό κόμμα δημοσίευσε νέες κατευθυντήριες γραμμές για το πώς θα μπορούσαν να βοηθήσουν οι ιδιωτικές επιχειρήσεις το κινεζικό κράτος τώρα που «οι κίνδυνοι και οι προκλήσεις έχουν αυξηθεί σημαντικά» από την διευρυμένη ιδιωτική οικονομία. Φυσικά, αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις επαναλαμβανόμενες και επίπονες προσπάθειες των κινεζικών τεχνολογικών εταιρειών όπως η Huawei, η Tencent, η TikTok και η Alibaba να εμφανιστούν ως ανεξάρτητοι από τον κυβερνητικό έλεγχο ενόψει της αυξανόμενης πίεσης των ΗΠΑ. Οι φήμες που θέλουν την Ant Financial να αναγκάζεται να μεταβιβάσει ένα μεγάλο κομμάτι των μετοχών της στο κράτος, μπορεί επίσης να εμποδίσει τους επεκτατικούς της στόχους.
«Η κυβέρνηση υπενθυμίζει στις εταιρείες ότι αυτή θεσπίζει τους κανονισμούς, και εκδίδει τις άδειες», λέει ο Μαρκ Νάτκιν, ιδρυτής της εταιρείας πληροφορικής, Marbridge Consulting που εδρεύει στο Πεκίνο. Αυτό μπορεί όχι μόνο να κλονίσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών, αλλά και να υπονομεύσει την προθυμία των επιχειρηματιών να πάρουν ρίσκα, ειδικά στις ζώνες του εμπορίου όπου οι κανόνες δεν είναι απόλυτα καθορισμένοι, αλλά οι αποδόσεις μπορεί να είναι μεγαλύτερες.
ΠΗΓΗ: TIME