Ένα θαλάσσιο σαλιγκάρι που ήταν ήδη γνωστό για το ισχυρό δηλητήριό του αποδεικνύεται τώρα ακόμα πιο διαβολικό από ό,τι πίστευαν οι βιολόγοι: εξάπτει τα σεξουαλικά ένστικτα των θυμάτων του για να τα προσεγγίσει και να τα τρυπήσει με το φονικό κεντρί του.
Ο λόγος για το μαλάκιο Cοnus imperialis, ένα από τα εκατοντάδες είδη κώνου που καιροφυλακτούν σε τροπικά και υποτροπικά νερά σε όλο τον κόσμο. Στην άκρη της προβοσκίδας τους φέρουν ένα «κεντρί» με το οποίο διοχετεύουν στα θύματά τους ένα άκρως δραστικό κοκτέιλ τοξινών.
Δύτες που δελεάζονται από τα όμορφα κοχύλια των κώνων κινδυνεύουν να κεντριστούν και να χάσουν τη ζωή τους. Κώνοι υπάρχουν και στη Μεσόγειο, πρόκειται όμως για μικρότερα είδη που τρέφονται με μικρά ασπόνδυλα αντί με ψάρια, όπως οι μεγαλύτεροι τροπικοί συγγενείς τους.
Διάφορα είδη κώνου από όλο τον κόσμο. Πολλά μπορούν να σκοτώσουν δύτες και κολυμβητές (Wikimedia Commons / CC BY-SA 3.0)
Νέα μελέτη που δημοσιεύεται στο Scientific Reports, μια επιθεώρηση των εκδόσεων Nature, αποκαλύπτει τώρα ότι ο λεγόμενος αυτοκρατορικός κώνος (Conus imperialis), είδος του Ινδικού και του Ειρηνικού Ωκεανού, είναι μια πραγματική femme fatale των ωκεανών.
Αγαπημένη του τροφή είναι ο πολύχαιτος Platynereis dumerili, ένα είδος σκουληκιού που κρύβεται χωμένο στην άμμο του βυθού, εκεί όπου το κεντρί του κώνου δεν μπορεί να φτάσει.
Εργαστηριακά πειράματα έδειξαν ότι το μαλάκιο απελευθερώνει στο νερό ουσίες που μιμούνται τις φερομόνες του P.dumerili, μικρά μόρια που ενεργοποιούν τα σεξουαλικά ένστικτα του σκουληκιού.
Κώνος ξετρυπώνει σκουλήκι από την κρυψώνα του και το σκοτώνει με δηλητήριο (University of Utah Health)
Ο κώνος εκκρίνει και αρσενικές και θηλυκές φερομόνες, αναφέρει η διεθνής ερευνητική ομάδα. Μια από τις ουσίες που αναγνωρίστηκαν ήταν το κωναζόλιο-Α, το οποίο διεγείρει τα θηλυκά σκουλήκια να κολυμπούν σε κύκλους και να απελευθερώνουν τα αβγά τους. Μια δεύτερη ουσία, η γενουανίνη, διεγείρει σεξουαλικά τα αρσενικά σκουλήκια ώστε να απελευθερώσουν το σπέρμα τους.
Παραμένει ασαφές πώς ο κώνος χρησιμοποιεί αυτές τις ουσίες στο φυσικό του περιβάλλον, ωστόσο οι ερευνητές υποψιάζονται ότι πρόκειται για μια επιχείρηση δύο σταδίων: αρχικά, ο αυτοκρατορικός κώνος απελευθερώνει φερομόνες για να ερεθίσει τα υποψήφια θύματά του και να τα εμποδίσει από το να κρυφτούν βαθύτερα. Στη συνέχεια, κατεβάζει την προβοσκίδα του στην τρύπα του σκουληκιού και το τρυπά με το θανατηφόρο κεντρί του.
«Ουσιαστικά, ο κώνος έχει βρει τρόπο να μετατρέψει τα φυσικά σεξουαλικά ένστικτα της λείας του σε θανάσιμο όπλο» λέει ο Έρικ Σμιντ του Πανεπιστημίου της Γιούτα, τελευταίος συγγραφέας της δημοσίευσης.
Το σκουλήκι Platynereis dumerilii πέφτει θύμα του σεξουαλικού ενστίκτου του (Martin Gühmann / CC BY-SA 4.0)
Ευτυχώς για τα σκουλήκια, το κόλπο δεν πιάνει πάντα. Όπως επισημαίνει ο Σμιντ, ο συγκεκριμένος πολύχαιτος είναι σεξουαλικά δραστήριος μόνο στη φάση της πανσελήνου.
«Στα σεξουαλικά ανώριμα σκουλήκια, ή σε αυτά που δεν βρίσκονται σε φάση σεξουαλικής δραστηριότητας, οι ψεύτικες φερομόνες δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα. Σε αυτές τις περιπτώσεις το σαλιγκάρι πρέπει να χρησιμοποιήσει άλλες κυνηγετικές τακτικές» εξηγεί ο καθηγητής Χημείας.
Στα εργαστηριακά πειράματα, οι ερευνητές χρειάστηκε να εκθέσουν τα σκουλήκια σε τεχνητό σεληνόφωτο για να τα κάνουν ευάλωτα στον θηρευτή. Επειδή το φαινόμενο δεν έχει παρατηρηθεί στη φύση, η ομάδα τονίζει ότι η κυνηγετική συμπεριφορά του σαλιγκαριού στο φυσικό περιβάλλον του παραμένει εν πολλοίς άγνωστοι.
Παρόλα αυτά, η ερευνητική ομάδα σκοπεύει να συνεχίσει τις αναλύσεις τις τοξίνες και άλλες ουσίες που εκκρίνει το σαλιγκάρι με την ελπίδα ότι θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν σε νέα αναλγητικά ή άλλα φάρμακα.